Quá trình bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh đôi khi bạn sẽ thấy thịt lợn bị thâm đen hay thịt bò bị thâm đen. Đây chính là hiện tượng thịt bị cháy lạnh, đôi khi hiện tượng cháy lạnh trong thủy sản cũng xảy ra. Vậy cháy lạnh là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục như thế nào? Thịt bò bị thâm đen có ăn được không? Bài viết dưới đây sẽ giúp các bạn giải đáp thắc mắc về những vấn đề này nhé.
Cháy lạnh là gì?
Cháy lạnh (tiếng Anh: freezer burn) là hiện tượng thực phẩm bị mất nước và oxy hóa khi được bảo quản trong môi trường cấp đông quá lâu hoặc không đúng cách. Biểu hiện thường thấy là bề mặt thực phẩm bị khô, xỉn màu, chuyển sang trắng xám hoặc có các tinh thể đá bám bên ngoài.
Cháy lạnh thực phẩm làm giảm chất lượng dinh dưỡng, độ ngon và kết cấu của thực phẩm, dù không gây hại trực tiếp đến sức khỏe nếu vẫn được nấu chín kỹ. Tuy nhiên, thực phẩm bị cháy lạnh thường bị giảm giá trị sử dụng và khó tiêu thụ trong kinh doanh.
Mặc dù cháy lạnh không gây nguy hiểm đến sức khỏe nếu thực phẩm vẫn còn hạn sử dụng nhưng nó khiến món ăn trở nên khô, dai, kém hấp dẫn, dễ bị bỏ phí. Thậm chí còn ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng.
Hiện tượng cháy lạnh trong thực phẩm là do đâu?
Cháy lạnh thường xảy ra khi thực phẩm bị mất nước và tiếp xúc với không khí lạnh trong quá trình bảo quản đông. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này đó là:
1. Bọc thực phẩm không kín hoặc để hở
Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới cháy lạnh là thực phẩm không được bọc kỹ hoặc để hở. Lúc này, không khí lạnh sẽ tiếp xúc trực tiếp với bề mặt thực phẩm, làm bay hơi độ ẩm và gây ra hiện tượng cháy lạnh.
2. Đông lạnh ở nhiệt độ không ổn định
Cháy lạnh có thể xảy ra nếu tủ đông hoạt động không ổn định, thường xuyên dao động trên mức −18°C – mức nhiệt lý tưởng để bảo quản thực phẩm lâu dài. Việc đóng mở tủ liên tục, mất điện hoặc sử dụng thiết bị không đủ công suất cũng khiến hơi lạnh phân bổ không đều, hình thành tinh thể đá và làm thực phẩm mất nước nhanh hơn.
3. Thời gian bảo quản quá lâu
Dù bảo quản ở nhiệt độ âm nhưng thực phẩm để quá lâu trong ngăn đá vẫn có thể bị mất dần độ ẩm tự nhiên. Từ đó gây ra hiện tượng cháy lạnh, làm thực phẩm khô cứng và biến đổi màu sắc.
4. Sử dụng thiết bị cấp đông không đều
Nếu thiết bị làm lạnh không đủ mạnh hoặc quá trình cấp đông diễn ra chậm, sẽ tạo ra các tinh thể đá lớn. Những tinh thể này làm phá vỡ cấu trúc tế bào bên trong thực phẩm, khiến hơi ẩm thoát ra dễ hơn và tăng nguy cơ bị cháy lạnh – đặc biệt với thịt cá, thực phẩm tươi sống hoặc cắt lát mỏng.
Như vậy hiện tượng cháy lạnh có thể là do tủ đông có vấn đề hoặc do cách đóng gói, bảo quản và thói quen sử dụng tủ lạnh của khách hàng. Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn hạn chế được tình trạng này đồng thời giữ thực phẩm tươi ngon lâu hơn.
Dấu hiệu nhận biết thực phẩm bị cháy lạnh
Thực phẩm bị cháy lạnh thường có những thay đổi rõ rệt về màu sắc, kết cấu và mùi vị. Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến giúp bạn nhận biết:
- Bề mặt xuất hiện lớp đá trắng xám hoặc sương giá: Lớp băng mỏng hoặc sương giá phủ trên bề mặt là dấu hiệu phổ biến, cho thấy thực phẩm đã bị mất nước do tiếp xúc với không khí lạnh khô.
- Màu sắc bị thay đổi: Thịt và các loại thực phẩm tươi sống có thể chuyển sang màu nâu xám, trắng bệch hoặc xỉn màu khác hoàn toàn so với màu sắc ban đầu.
- Kết cấu bị khô, dai, cứng hơn bình thường: Sau khi rã đông, thực phẩm bị cháy lạnh thường không còn độ mềm mại vốn có mà trở nên khô, dai và khó chế biến.
- Có vùng bị sần, cứng, xơ xác do mất nước: Một số phần trên bề mặt thực phẩm có thể trở nên sần sùi, cứng hoặc bong tróc do hiện tượng mất nước kéo dài.
- Thực phẩm mất mùi vị tự nhiên hoặc có mùi lạ khi chế biến: Khi nấu lên, thực phẩm bị cháy lạnh có thể không còn mùi thơm đặc trưng hoặc xuất hiện mùi lạ, khiến món ăn mất đi sự hấp dẫn.
Cháy lạnh có ảnh hưởng đến chất lượng và sức khỏe không?
Cháy lạnh không phải là dấu hiệu của thực phẩm hư hỏng và bạn vẫn có thể sử dụng thực phẩm bị cháy lạnh. Tuy nhiên, chúng thường mất đi hương vị tự nhiên, khô, dai, nhạt vị. Thịt lợn bị cháy lạnh có thể xuất hiện vết thâm sẫm, khô cứng bề mặt và khó chín đều khi chế biến.
Về sức khoẻ, cháy lạnh không tạo ra độc tố và không trực tiếp gây hại nếu thực phẩm vẫn được bảo quản đúng nhiệt độ và chưa hết hạn sử dụng. Tuy nhiên việc sử dụng thực phẩm đã mất dinh dưỡng, biến đổi cấu trúc hoặc kém tươi có thể làm giảm hiệu quả hấp thu dưỡng chất, về lâu dài không có lợi cho sức khỏe.
Vì vậy dù không gây ngộ độc bạn vẫn nên hạn chế sử dụng thực phẩm đã bị cháy lạnh quá nặng, nhất là khi ảnh hưởng đến mùi vị và độ an toàn của món ăn.
Làm sao để ngăn ngừa hiện tượng cháy lạnh?
Nhìn chung, cháy lạnh không gây ảnh hưởng tới sức khoẻ nhưng có thể làm giảm chất lượng thực phẩm. Đối với các siêu thị, cửa hàng thực phẩm hoặc cơ sở kinh doanh đông lạnh, việc này còn ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm và sự hài lòng của khách hàng. Để tránh tình trạng này, bạn nên lưu ý:
- Đóng gói thực phẩm kín trước khi cấp đông bằng túi hút chân không hoặc hộp đựng chuyên dụng để hạn chế tiếp xúc với không khí.
- Ghi chú thời gian cấp đông và sử dụng thực phẩm theo nguyên tắc “trước – sau” để tránh bảo quản quá lâu.
- Không mở tủ đông quá thường xuyên và tránh để tủ quá đầy khiến luồng khí lạnh khó lưu thông.
- Sử dụng thiết bị cấp đông có chất lượng tốt, làm lạnh sâu và đồng đều để đảm bảo quá trình cấp đông diễn ra nhanh, hạn chế hình thành tinh thể đá lớn.
Dưới đây là bảng nhiệt độ và thời gian bảo quản lạnh các nhóm thực phẩm phổ biến, phù hợp với mô hình bán lẻ thực phẩm, siêu thị, kho lạnh.
| Loại thực phẩm | Nhiệt độ bảo quản lý tưởng | Thời gian bảo quản lạnh |
| Thịt tươi (bò, heo, cừu) | 0°C đến 4°C | 3 – 5 ngày |
| Thịt gia cầm (gà, vịt) | 0°C đến 4°C | 1 – 2 ngày |
| Hải sản tươi sống | 0°C đến 2°C | 1 – 2 ngày |
| Thịt/ cá/ hải sản đông lạnh | -18°C trở xuống | 2 – 6 tháng |
| Thực phẩm chế biến (giò chả, xúc xích, pate…) | 0°C đến 4°C | 5 – 7 ngày |
| Rau củ (không đông lạnh) | 4°C đến 7°C | 5 – 10 ngày (tuỳ loại) |
| Trái cây tươi | 4°C đến 7°C | 5 – 10 ngày (tuỳ loại) |
| Sữa và các sản phẩm từ sữa | 1°C đến 4°C | 5 – 7 ngày sau khi mở |
| Thực phẩm đóng hộp đã mở nắp | 1°C đến 4°C | 3 – 4 ngày |
| Trứng | 1°C đến 4°C | 3 – 5 tuần |
*Theo FDA và USDA (Mỹ)
Ngoài ra, với các siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm hoặc đơn vị cần lưu trữ số lượng lớn, thì có thể cân nhắc vận hành kho lạnh siêu thị riêng. Thiết bị này cho phép kiểm soát nhiệt độ ổn định, giúp tối ưu hiệu suất vận hành và giảm thiểu chi phí bảo quản trong dài hạn.
Hiện nay, Nam Phú Thái tự hào là đơn vị phân phối thiết bị kho lạnh siêu thị chính hãng tại Việt Nam. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong ngành thiết bị lạnh, chúng tôi cam kết mang đến giải pháp tối ưu, chất lượng bền bỉ và giá thành tốt nhất cho từng mô hình kinh doanh. Liên hệ ngay hôm nay qua hotline để được hỗ trợ nhanh chóng và cụ thể nhất nhé.
- Liên hệ: 0934477786
- Email: info@namphuthai.vn
- Văn phòng miền Bắc: Số 131 Trần Phú – Văn Quán – Hà Đông – Hà Nội
- Văn phòng miền Nam: Số 32 Đường Số 23, KP 2, Phường Bình Chiểu, Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh
